Bewegingsonscherpte in je voordeel gebruiken

Met dank aan Geert De Ruyck

Normaal proberen we alle vormen van beweging te voorkomen. Snelle sluitertijden, beeldstabilisatie, en statief worden gebruikt om de gevreesde bewegingsonscherpte in in beeld te laten komen. Maar wat als je dat nu bewust doet? De techniek heeft zelfs een naam: ICM fotografie.
Wanneer een foto ook maar het geringste spoor van bewegingsonscherpte heeft, wordt het als mislukt beschouwd. Sommigen overwegen een foto dan nog te repareren door allerlei ‘slimme’ software erop los te laten. Maar als er veel beweging in zit dan is het vaak voer voor de prullenbak.

Dit is wat we vaak willen, wat de regel is. Een scherpe foto, met alle beweging bevroren, zelfs als het onderwerp veel beweegt.

Bewust gebruik maken van beweging
Toch wordt bewegingsonscherpte meer in een foto toegepast dan je in eerste instantie zou verwachten. Denk maar aan lange sluitertijden met de beweging van water of wolken. Of sterrensporen fotograferen, waar ik een hele cursus voor heb gemaakt. Voor deze foto’s maken we gebruik van bewegingsonscherpte.

Een sterrenspoor is in feite een foto met bewegingsonscherpte. De sterren bewegen, en die beweging leidt tot de sterrensporen.

Maak je foto’s met lange sluitertijden? Dan maak je dus bewust gebruik van bewegingsonscherpte.

Ook de actiefotograaf of sportfotograaf kan bewegingsonscherpte in de foto gebruiken. Dan heet het panning waarbij de camera meebeweegt met het bewegende onderwerp. Het idee is dat dit bewegende onderwerp zo scherp mogelijk in beeld is en de achtergrond het gevoel van beweging geeft.

Panning is het volgen van de beweging met een relatief lange sluitertijd. Je probeert het onderwerp scherp te houden, terwijl de beweging in de achtergrond en omgeving zichtbaar is. De foto wordt er dynamischer door.

Met opzet de camera bewegen
Wat als je nu de camera gaat bewegen zonder dat je onderwerp in beweging is? Dan gebruik je Intentional Camera Movement (ICM), een techniek die door sommige fotografen tot kunst verheven is.
Een goed voorbeeld is het werk van Olga Karlovac. Andere fotografen zijn bijvoorbeeld Alan Brown en Andrew S Gray.

Dit is niet zomaar een verticale beweging tijdens  het belichten, maar een combinatie van verschillende bewegingen tijdens een enkele belichting.Mocht je denken dat het simpelweg bewegen van de camera voldoende is voor ICM fotografie, dan heb je het mis. Normaal gesproken let je op compositie, beeldopbouw, contrast en kleur. Met Intentional Camera Movement komt er nog een extra dimensie bij: beweging. Willekeurig bewegen levert zelden een goed resultaat op.

Een complexe beweging tijdens het belichten, waar goed over nagedacht is. Er waren meerdere pogingen nodig om het naar wens te krijgen.

Ik zie regelmatig ICM fotografie voorbij komen, met name op social media, en in veel gevallen slaat het de plank volledig mis. De beweging is ondoordacht, willekeurig. Er is geen rekening gehouden met richting, contrast en onderwerp.

Dat laat al zien dat goede ICM fotografie moeilijker kan zijn dan een gewoon scherpe foto maken.

Een horizontale beweging waarbij gezorgd is dat de kustlijn toch herkenbaar blijft.

Nadat ik prachtige Intentional Camera Movement foto’s gezien had, ben ik met deze techniek gaan experimenteren (ik schreef eerder al over dit voornemen). Ik kan alleen maar bevestigen wat ik geschreven heb. Het is verschrikkelijk moeilijk om goede resultaten te behalen.
Tegelijkertijd is het ook verschrikkelijk leuk en uitdagend. Welke richting moet je beweging? Hoeveel moet je bewegen? Hoe snel moet de beweging zijn? Hoe lang moet je belichten?

Je moet de juiste combinatie van beweging, snelheid en sluitertijd vinden.

Je moet er van houden, dat is zeker. Maar als het goed uitgevoerd is, zijn het fantastische beelden. Het zijn bijna schilderijen, en zo beschouw ik het ook. Het is schilderen met de camera.